Makalemizin konusu, trafik kazaları sonrasında, araç sahiplerinin, hasar gören araçlarındaki değer eksilmesinin, kusurlu araç sürücüsünün sigortacısından (zorunlu mali mesuliyet sigorta şirketinden) tazmini hakkındadır.
Bilindiği üzere, bir kazaya karışan araç, değişen veya boyanan parçaları sebebiyle değer kaybeder. İşte bu değer kaybını, kazada kusuru bulunan araç sürücüsünün zorunlu trafik sigorta poliçesini düzenleyen sigorta şirketinden tazmin etmek mümkündür.
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun konuyla ilgili olmak üzere 99. maddesi şu şekildedir:
“Sigortacılar, hak sahibinin zorunlu mali sorumluluk sigortası genel şartlarıyla belirlenen belgeleri, sigortacının merkez veya kuruluşlarından birine ilettiği tarihten itibaren sekiz iş günü içinde zorunlu mali sorumluluk sigortası sınırları içinde kalan miktarları hak sahibine ödemek zorundadırlar.”
Hak sahibi kimdir?
Hak sahibi, kazaya karışan aracın maliki (sahibi)dir. Araç sahibi ile sürücü her zaman aynı kişiler olmayabilir. Sürücü, bir başkasına ait araçla bir kazaya karıştığında, değer kaybı konusunda hak sahibi sürücü değil, aracın sahibi olan kişidir. Nitekim onun aracının değerinde bir azalma meydana gelmiştir.
Zorunlu mali sorumluluk sigortası genel şartlarıyla belirlenen belgeler nelerdir?
- Trafik Kazası Tespit Tutanağı,
- Hak sahibi tüzel kişiler için: imza sirküleri ve sirkülerde yer alan yetkililerin nüfus cüzdan fotokopileri.
- Hak sahibi gerçek kişiler için: T.C Kimlik No.
- Hak sahibine ait banka hesap bilgileri.
İşte aracın sahibi olan kişinin, bu bilgi ve belgelerin birer örneğini sigortacıya ilettiği zaman, sigortacı sekiz iş günü içerisinde değer kaybı bedelini ödemek zorundadır.
Bu süre içerisinde ödeme yapılmaz ise, Sigorta Tahkim Komisyonu’na veya Ticaret Mahkemelerine başvurmak mümkündür. 8. iş günü sonunda temerrüt oluşur ve komisyon veya mahkeme tarafından belirlenecek bedele o tarihten itibaren faiz işler.
“…Davalı … kazaya neden olan aracın trafik sigortacısıdır. 2918 sayılı ….nun 98/1, 99/1 maddeleri ile … poliçesi Genel Şartlarının B.2 maddesi uyarınca rizikonun belge ve bilgileri ile birlikte sigortacıya ihbar edildiği tarihten itibaren 8 işgünü içinde sigortanın tazminatı ödeme yükümlülüğü bulunmakta bu sürenin sonunda ödememe halinde temerrüt gerçekleşmektedir.” (Yargıtay 17. Hukuk Dairesi 2016/19444 E. 2017/10839 K.)
***Kaza tarihinden sonra araç bir başkasına satılmış ise artık değer kaybı istenemez.
*** Hasar gören araç sürücüsünün tam kusurlu olmaması gerekir. Araç sürücüsü tam kusurlu ise, karşı tarafın sigorta şirketinden herhangi bir değer kaybı talep edemez. Fakat kusuru yüzde 90 dahi olsa -kusursuzluğu oranında- değer kaybı talep edilebilir. Örneğin, iki aracın karıştığı kazada, araçlardan birinin onarım sonrasında değerinde 8.000-TL eksilme olsun. Fakat bu aracın sürücüsü kazada yüzde 90 oranında kusurlu ise ancak yüzde 10 oranında değer kaybı (8000*10/100== 800-TL değer kaybı talep edebilir.
Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortası Genel Şartları’nın konuyla ilgili düzenlemesi ise şu şekildedir:
B.2. TAZMİNAT VE GİDERLERİN ÖDENMESİ
“Sigortacı, zarar ve ziyan talebinde bulunan üçüncü kişilerle doğrudan doğruya temasa geçerek anlaşma hakkını haizdir.
Ancak sigortacının yazılı izni olmadıkça, sigortalı tazminat talebini kısmen veya tamamen kabule yetkili olmadığı gibi zarar görenlere herhangi bir tazminat ödemesinde de bulunamaz.
(Değişik paragraf:RG-2/8/2016-29789) 2.1. Sigortacı; hak sahibinin, kaza veya zararın tespit edilebilmesi için bu genel şartlar ekinde yer alan gerekli tüm belgeleri sigortacının merkez veya şubelerinden birine ilettiği tarihten itibaren sekiz işgünü içinde tazminatı hak sahibine öder. Sigortacının kendisine iletilen belgelere haklı olarak itiraz etmesi veya kendisinin hak sahibinden ya da başka bir kurumdan haklı olarak yeni bir belge talep etmesi halinde söz konusu süre yeni talep edilen belgenin sigortacının merkez veya şubelerinden birine iletilmesinden sonra başlar. Sigortacı hak sahibinden münhasıran hak sahibinin tazminat hakkını etkileyen bilgi ve belgeleri talep edebilir.
Hasar halinde, hasar gören parça, onarımı mümkün değilse veya eşdeğer parça veya ömrünü tamamlamış araçlar mevzuatı kapsamındaki araçlardan elde edilen orijinal parça ile değişimine imkân yok ise orijinali ile değiştirilir. Kaza tarihine göre model yılından itibaren 3 yılı geçmeyen motorlu araçlarda hasar gören parça, onarımı mümkün değilse öncelikle orijinali ile değiştirilir, orijinal parçanın bulunmaması durumunda eşdeğer veya ömrünü tamamlamış araçlar mevzuatı kapsamındaki araçlardan elde edilen orijinal parça ile değiştirilir. Ancak model yılından itibaren 3 yılı geçmeyen motorlu araçta hasar gören parçanın orijinal olmadığı durumda eşdeğer veya ömrünü tamamlamış araçlar mevzuatı kapsamındaki araçlardan elde edilen orijinal parça ile değişim yapılır. Bu paragraf uygulaması sonucu araçta bir kıymet artışı meydana gelse dahi bu fark tazminat miktarından indirilemez.
(Değişik paragraf:RG-2/8/2016-29789) Eşdeğer veya ömrünü tamamlamış araçlar mevzuatı kapsamındaki araçlardan elde edilen orijinal parça ile değişim mümkün olduğu halde, sigortacının bilgisi ve onayı dahilinde olmadan orijinal parça ile onarım sağlanır ise sigortacının sorumluluğu, sigortacının kaza tarihi itibariyle benzer hasarlardaki onarım uygulamasına göre, eşdeğer veya ömrünü tamamlamış araçlar mevzuatı kapsamındaki araçlardan elde edilen orijinal parça bedeli ile sınırlıdır. Sigortacı bu paragraf kapsamındaki onaya ilişkin tercihini hasar ihbarından itibaren 2 iş günü içinde onarım merkezine veya hak sahibine bildirmediği durumda onayı varsayılır. İspat yükümlülüğü sigortacıya aittir.
2.2. Hak sahibi aracının, bu madde uyarınca Hazine Müsteşarlığınca belirlenen ölçütleri karşılayan, dilediği onarım merkezinde onarılmasını talep edebilir. Bu durumda sigortacı, araç kaza tarihi itibariyle anlaşmalı olduğu onarım merkezinde onarılsaydı uygulanacak parça, tedarik, işçilik ve diğer hususlara göre belirlenecek bedele göre ödeme yapabilir. Sigortacı söz konusu bedel uygulaması hakkında hak sahibini hasar ihbarından itibaren 2 iş günü içinde bilgilendirir. Sigortacı bu süre içinde anılan bildirimi yapmadığı takdirde bildirim konusu bedeli hak sahibine karşı ileri süremez.
2.3. Onarım masraflarının zarar gören aracın rizikonun gerçekleştiği tarihteki değerini aşması ve aynı zamanda eksper raporu ile aracın onarım kabul etmez bir hale geldiğinin tespit edilmesi durumunda, araç tam hasara uğramış sayılır. Bu durumda, aracın ilgili mevzuat doğrultusunda hurdaya ayrıldığına dair hurda tescil belgesi sigortacıya ibraz edilmeden tazminat ödenmez.
Onarım masrafları zarar gören aracın rizikonun gerçekleştiği tarihteki değerini aşsın veya aşmasın, ağır hasarlı aracın onarımının mümkün olduğunun eksper raporu doğrultusunda tespit edilmiş olması durumunda, aracın ilgili mevzuat doğrultusunda trafikten çekildiğine dair “trafikten çekilmiştir” kaşeli tescil belgesi sigortacıya ibraz edilmeden tazminat ödenmez.
Hak sahibinin aracın hasarlı haliyle kendisine terk edilmesine onay vermesi halinde aracın riziko tarihindeki rayiç değeri ile hasarlı hali arasındaki tutar zorunlu trafik sigortası limitleri dahilinde kendisine tazminat olarak ödenebilir. Bu durumda ilgisine göre bu maddede yer alan usul çerçevesinde işlem yapılır. Hak sahibinin onayı ile aracı hasarlı haliyle hak sahibine terk ederek tazminatı ödemek isteyen sigortacı, tespit edip hak sahibine bildirdiği sovtaj bedelini bildirimden itibaren 1 aylık süreyle sınırlı olarak garanti etmiş sayılır.
Kısmi onarımlarda parçaların sigorta şirketi tarafından tedarik veya tazmin edilmesi halinde hasarlı parçalar talep ettiği takdirde sigortacının malı olur.
Kısmi hasar halinde tarafların mutabakatıyla onarım yerine nakdi ödeme yapılabilir.
Araç sicilinde bulunan işleme engel kayıtlar sebebiyle, belirtilen hurda veya çekme belgesinin hak sahibi tarafından alınamaması ve sigorta şirketine ibraz edilememesi halinde, tazminat ödemesi, ilgili tutarın sigortacı tarafından masrafları tazminat tutarından mahsup edilmek üzere, mahkemece tespit edilen ödeme mahalline tevdii suretiyle de yapılabilir. Bu durumda hurda veya çekme belgesi aranmaz ve ödeme bilgisi sigorta şirketince ilgililere bildirilir.
2.4. Dava açılması halinde, sigortalının ihbarı ile sigortacı takip ve idare etmek üzere davaya her aşamada dahil olur. Sigortalı, sigortacının göstereceği avukata gereken vekâletnameyi vermek zorundadır. Sigortacı karşı taraf lehine hükmedilen dava masrafları ile mahkemece hükmedilen karşı taraf avukatlık ücretlerini ödemekle yükümlüdür. Şu kadar ki, hükmolunan tazminat sigorta bedelini geçerse, sigortacı bu masrafları sigorta bedelinin tazminata oranı dahilinde öder.
Sigortalı veya eylemlerinden sorumlu tutulduğu kimseler aleyhine cezai kovuşturmaya geçilmesi halinde, sanığın izni ile sigortacı da savunmaya iştirak eder. Bu takdirde, sigortacı yalnız seçtiği avukatın giderlerini öder.
2.5. İncelemeler hasar ihbarı üzerine üç ay içinde tamamlanamamışsa; sigortacı, tazminattan mahsup edilmek üzere, tarafların mutabakatı veya anlaşmazlık hâlinde mahkemece yaptırılacak bilirkişi tespitlerine göre süratle tespit edilecek hasar miktarının en az yüzde ellisini avans olarak öder.”
Değer kaybı miktarı nasıl belirlenir?
Yargıtay 17. Hukuk Dairesince, değer kaybının belirlenmesi hususunda esas alınan, aracın kaza tarihindeki hasar görmemiş piyasa değeri ile kazadan sonra onarılmış haldeki piyasa değeri arasındaki fark kriteridir. (Yargıtay 17. Hukuk Dairesi 2016/19444 2017/10839 K. sayılı kararı)
Örneğin, aracın, kaza tarihindeki hasar görmemiş piyasa değeri 100.000-TL, kazadan sonra onarılmış haldeki piyasa değeri 80.000-TL ise aradaki fark olan 20.000-TL değer kaybı miktarıdır.
Aşağıdaki haller değer kaybı teminatı dışındadır:
- Mini onarım ile giderilebilen basit kaporta, plastik tampon/parça onarımları, cam, radyo/teyp, lastik, hava yastığı, jant, mekanik, elektrik, elektronik ve döşeme aksamı hasarları,
- Ana iskelet ve şaside hasar olmaksızın, vidalı parçalarda yapılan onarım/değişim ile giderilebilen hasarlar
- Aracın kaza anındaki rayiç değerinin %25’ini aşan değer kaybı talepleri,
- Kaza tarihi ile ihbar tarihi arasında araç üzerinde mülkiyet değişikliği olan araçlar ile ilgili talepler,
- Çekme belgeli ve hurda belgeli işlemi görmüş araçlar,
- Kısa süreli kiralık araçlar, taksi, dolmuş, uzun süreli (bir yıl ve daha uzun) kiralık araçlarda eksper tarafından hesaplanan değer kaybı tutarının %50’sini aşan talepler, test aracı, koleksiyon ve antika sayılan araçlardaki hasar sebebiyle yapılan değer kaybı talepleri.
Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Alıntı yaptığınıza ilişkin link vermek suretiyle makalemizi paylaşabilirsiniz. Kaynak belirtmeksizin makalelerimizden alıntı yapılması durumunda yasal işlem başlatılmaktadır.
Hocam iyi günler öncelikle işlerinizde kolay gelsin.
Benim sizlere sormak istediğim bir sorum olacak
Ben bugün tam 3 ay önce mart 14 de bir kazaya karıştım ve karıştığım kaza alkollü bir kazaydı hastanenin yaptığı tetkikte 0.74 promil alkollü olduğum çıktı.Birincisi tali yol benim ana yol çarpıştığım araç sürücüsüne aitti ve kaza gece saat 1.30 2 sularında gerçekleşti yol bomboştu ve bana kırmızı ışık yanıp sönüyordu ana yol sahibine ise sarı yanıp sönüyormuş söylenene göre Allah’a şükür kimsenin canına hiç birşey gelmedi fakat vuruştuğumuz araçta arkada oturan bayanın burnu 2 3 yerinden kırılmış sadece ve benden polise verdikleri ifadelerde şikayetçi olduklarını biliyorum.Kaza yeri hastanenin hemen önü olduğu için benim suratım biraz kanıyordu ben arkadaşlarımla birlikte hastaneye gittim biz hastaneye gittikten sonra polis olay yerine gelmiş karşı tarafın promiline bakmış onda alkol yok imiş benimki de zaten hastane yoluyla öğrenildi hastane raporunda gözüktü ve ehliyetime el konuldu 6 ay para cezası vs. ödedim ben kendi aracımı kendi cebimden yaptırdım fakat öğrendiğim kadarıyla karşı tarafın aracı perte çıkmış ve karşı taraf ilk önce bu aracın hurda parasının haricini kendi kaskosundan aldı diye biliyorum sonradan da ken kaskosu benim sigortacıma bildireceği söylendi ama 3 ay geçmesine rağmen olayın üstünden bana herhangi bir tebligat gelmedi kendi sigortacımdan ben bunun ne zaman geleceğini merak ediyorum ve kasım ayında da devlet tarafından açılmış mahkemem var acaba mahmeke demi belli olur herşey ?
Okuyup beni bilgilendirirseniz teşekkür ederim kolaylıklar gelsin işlerinizde 😊